ΑΠΚΥ ΕΛΠ10: ΤΡΙΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

                ΕΛΠ10: Εισαγωγή στη σπουδή του ελληνικού πολιτισμού
ΤΡΙΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΕΞΗΣ

Θέμα:
Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, υπό την επίδραση των ιδεών του Διαφωτισμού και του Ρομαντισμού, στη θέση των παλαιότερων θεολογικών/μεταφυσικών αντιλήψεων έχει πλέον εμπεδωθεί η νεωτερική (κοσμική) αντίληψη για το παρελθόν και την ιστορική εξέλιξη. Στο πλαίσιο των διεργασιών αυτών οι νεότεροι Έλληνες άρχισαν να στοιχειοθετούν την εθνική τους ιστορία και διεκδίκησαν την εθνική ανεξαρτησία τους προβάλλοντας κυρίως την καταγωγή από τους Αρχαίους Έλληνες. Μόνο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα και τη γνωστοποίηση των θεωριών του Φαλμεράγιερ αντιμετωπίστηκαν ισότιμα ο αρχαίος και ο βυζαντινός πολιτισμός, ως συνεχή και αναπόσπαστα τμήματα της ελληνικής εθνικής ιστορίας. 1. Να επισημάνετε τις επιδράσεις που άσκησαν ο Διαφωτισμός και ο Ρομαντισμός στις αντιλήψεις των Ελλήνων σχετικά με το παρελθόν, την εθνική ιστορία, την αρχαία Ελλάδα και τοΒυζάντιο. 2. Αφού παρουσιάσετε τις απόψεις του Φαλμεράγιερ για το τέλος του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, να συγκρίνετε τις απόψεις του Σπ. Ζαμπέλιου με αυτές του Κ. Παπαρρηγόπουλου σχετικά με τη θεμελίωση της αρχαιοελληνικής καταγωγής των σύγχρονων Ελλήνων. 3. Να προσδιορίσετε τις συνέπειες που είχε το έργο του Ζαμπέλιου και του Παπαρρηγόπουλου στη διαμόρφωση των ιδεολογικών και οργανωτικών χαρακτηριστικών του ελληνικού κράτους και της εξωτερικής του πολιτικής κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή
2. Οι επιδράσεις του διαφωτισμού και του ρομαντισμού στις αντιλήψεις των ελλήνων σχετικά με το παρελθόν, την εθνική ιστορία, την αρχαία Ελλάδα και το βυζάντιο
3. Σπ. Ζαμπέλιος και Κ. Παπαρρηγοπουλος εναντίον Φαλμεραϋερ
4. Οι συνέπειες του έργου του Ζαμπέλιου και του Παπαρρηγοπουλου στη διαμόρφωση του ελληνικού κράτους.(τέλη 19ου αι.)
5. Επίλογος
6. Βιβλιογραφία


1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
   Ο Διαφωτισμός έβγαλε την ανθρωπότητα από τα σκοτάδια του Μεσαίωνα και πήγε την ανθρωπότητα ένα βήμα πιο μπροστά. Η οικονομική άνθηση του 18ου αι. βοήθησε προς αυτήν την κατεύθυνση, με την Ευρώπη να βρίσκεται στην καρδιά των εξελίξεων.(Braudel, 2001, σσ.501-502) Ήταν μια περίοδος επαναστάσεων και αναβρασμών, όμως από τα μέσα του 18ου αι. γίνεται φανερή η πρόοδος σε όλους τους τομείς που θα οδηγήσει την Ευρώπη στην βιομηχανική επανάσταση. Οι Ευρωπαίοι απέκτησαν την προσωπική τους ελευθερία, ολοένα και περισσότεροι είχαν πρόσβαση στην εκπαίδευση και γενικά έγιναν άτομα ανεξάρτητα, είχαν αυτοπεποίθηση που μπορούσαν να πάρουν πρωτοβουλίες ώστε να βελτιώσουν τη ζωή τους.
   «Οι έμποροι εις τα βασίλεια, και όσοι νέοι εσπούδαζαν εις τα πανεπιστήμια…»,(Κολοκοτρώνης, 1846, σ.κς΄) έλαβαν το μήνυμα του Διαφωτισμού και άρχιζαν να οραματίζονται ένα κράτος ανεξάρτητο και δημοκρατικό. Βέβαια η ελληνική επανάσταση συνέβη πολύ αργότερα, αλλά οι ιδέες του Διαφωτισμού έδωσαν ώθηση στους Έλληνες ώστε να την προετοιμάσουν. Παρ’ όλο που δεν είχαν κράτος έκαναν αισθητή την παρουσία τους στην Ευρώπη μόνο με τον αρχαίο πολιτισμό τους,(Γιακωβάκη, 2005, σ.73) αποκτώντας φίλους και πολέμιους. Ο Ρομαντισμός ανέδειξε με ισχυρά επιχειρήματα ως κληρονόμους αυτού του πολιτισμού τους «Γραικούς», μέσα από τη συνεχή παρουσία τους στην ιστορία.
   Στην παρούσα εργασία θα επισημάνουμε τις επιδράσεις του Διαφωτισμού και του Ρομαντισμού αντίστοιχα στις απόψεις των Ελλήνων σχετικά με το παρελθόν, την εθνική ιστορία, την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο. Στη συνέχεια θα αναλύσουμε τις απόψεις του Φαλμεράυερ για το τέλος του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και θα συγκρίνουμε τις απόψεις του Σπ. Ζαμπέλιου με αυτές του Κ.Παπαρρηγόπουλου σχετικά με τη θεμελίωση της αρχαιοελληνικής καταγωγής των σύγχρονων Ελλήνων. Τέλος θα προσδιορίσουμε τις συνέπειες που είχε το έργο του Ζαμπέλιου και του Παπαρρηγόπουλου στη διαμόρφωση των ιδεολογικών και οργανωτικών χαρακτηριστικών του ελληνικού κράτους και της εξωτερικής του πολιτικής κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αι.


2. ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ.
   Την εποχή που όλη η Ευρώπη ζούσε στη δύνη του Διαφωτισμού η Ελλάδα ήταν αντιμέτωπη με τους Οθωμανούς δυνάστες της. Οι Έλληνες του εξωτερικού αντιλαμβάνονταν όλες αυτές τις αλλαγές. Η Γαλλική Επανάσταση διακήρυξε και κατοχύρωσε τα ανθρώπινα δικαιώματα, ανέτρεψε τα καταπιεστικά καθεστώτα και έγινε αφορμή για να δημιουργηθούν οι πρώτοι εθνικοί στρατοί. Όλα αυτά άγγιζαν τους καταπιεσμένους Έλληνες που πίστεψαν ότι η απελευθέρωση τους θα ερχόταν μόνο μέσα από το φωτισμό.(Γιαννόπουλος, 2005, σ.83)
   Η μελέτη του παρελθόντος ήταν σημαντική για την πρόοδο ενός λαού, ιδιαίτερα την εποχή του Διαφωτισμού. Το παρελθόν του ελληνισμού «συλλέχθηκε» μόλις πριν τρεις δεκαετίες από την επανάσταση(Πολίτης, 2008,σ.11) και προσεγγίστηκε με βάση τον πολιτισμό.(Κιτρομηλίδης, 2000, σ. 101) Αφορμή ήταν η επιθυμία των Ελλήνων να γίνει η χώρα μέλος της φωτισμένης Ευρώπης, εξασφαλίζοντας την υποστήριξή της και να απομακρυνθεί από την «απολίτιστη» Ανατολή. Αυτό θα το πετύχαιναν μόνο αν αποδείκνυαν ότι η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στην Ευρώπη.(Κατσιαρδή, 2005, σ.40) Στράφηκαν λοιπόν στη μελέτη της αρχαίας Ελλάδας αποσιωπώντας τη βυζαντινή ιστορία με τη θεολογική της υπόσταση.(Κιτρομηλίδης, 2000, σ.84) Σημαντική προσπάθεια συγγραφής της αρχαιοελληνικής ιστορίας έγινε από τον Charles Rollin με το έργο του «Παλαιά ιστορία» που αποτελούσε σημείο αναφοράς για τους Έλληνες για πολλά χρόνια. Στάθηκε αφορμή να συνειδητοποιήσουν οι Νεοέλληνες ότι ήταν συνεχιστές και κληρονόμοι του κλασικού πολιτισμού.(Ό.π., σ.96) Αφού έμαθαν το ένδοξο εθνικό τους παρελθόν, έμενε να λύσουν το πρόβλημα της ιστορικής τους συνέχειας.(Ό.π., σ.105)  Αν το πετύχαιναν αυτό θα μπορούσαν να κατατάξουν το έθνος τους στον ιστορικό χάρτη των ευρωπαϊκών εθνών.
   Τον 19ο αι. αναγνωρίστηκε η προσφορά του Βυζαντίου ως φύλακα της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς, που παρείχε τα απαραίτητα στοιχεία στους λόγιους της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού.(Mango, 2002, σ.299)  Κατά την περίοδο του Ρομαντισμού έχουμε την ανάπτυξη ιστοριογραφίας και λαογραφίας για εθνικούς λόγους, σε αντίθεση με τον Διαφωτισμό που έδωσε βάρος στη μελέτη της εξέλιξης της ανθρωπότητας συνολικά.(Πολίτης, 2008, σ.36)  Από την άλλη, οι άνθρωποι, κουρασμένοι από τις επαναστάσεις και τις αναταραχές, αποζητούν τη σταθερότητα σε μια ήρεμη και χριστιανική Ευρώπη.
   Ένα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν και το έθνος των Ελλήνων που χαρακτηριζόταν από κοινή γλώσσα και κουλτούρα.(Ό.π., σσ.32,70)  Χαρακτηριστικό κάθε έθνους ήταν η προβολή του ένδοξου παρελθόντος για τη δημιουργία εθνικής συνείδησης. Η εθνική ιστορία ένωσε τους «Γραικούς» και τους μετέτρεψε σε «Έλληνες» με το εθνικό αίσθημα να υπερτερεί, χωρίς να παραγκωνίσουν τη θρησκεία τους. Οι Έλληνες έμειναν πάνω από όλα χριστιανοί(Ό.π., σ.107)  ή «Ελληνοχριστιανοί», όπως τους αποκαλεί για πρώτη φορά (1852) ο Ζαμπέλιος.(Δημαράς, 1994, σ.451)  Η Βυζαντινή περίοδος κατά το Ρομαντισμό χαίρει εκτίμησης από τους ιστορικούς γιατί αποτελεί το σύνδεσμο μεταξύ αρχαιότητας και σύγχρονης ιστορίας. Η ιστοριογραφία, υπό την απειλή του Φαλμεράυερ, συμπεριλαμβάνει και το Βυζάντιο ενώνοντας τον ελληνισμό στο χώρο και χρόνο. Βέβαια οι Νεοέλληνες βαθιά μέσα τους ένιωθαν απόγονοι περισσότερο των αρχαίων Ελλήνων παρά των Βυζαντινών.(Πολίτης, 2008, σ.111) Ο τριμερής διαχωρισμός της ελληνικής ιστορίας σε αρχαία, βυζαντινή και νεότερη, με πρωτεργάτες τον Σπ. Ζαμπέλιο και Κ.Παπαρρηγόπουλο, στηρίζει και υπερασπίζει μέχρι και σήμερα τα δίκαια του ελληνισμού από τις εξωτερικές απειλές.(Ό.π., σ.47)


3. ΣΠ. ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ ΚΑΙ Κ. ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΦΑΛΜΕΡΑΫΕΡ.
   Μετά την πολυετή τους σκλαβιά οι Έλληνες ήταν πλέον οι νόμιμοι κληρονόμοι ενός κράτους, με ένδοξο παρελθόν. Ο κίνδυνος σύστασης μιας χριστιανικής αυτοκρατορίας σε συμμαχία με την ομόδοξη Ρωσία στη νότια βαλκανική χερσόνησο ήταν ορατός. Έτσι τα φιλελληνικά αισθήματα των ευρωπαίων συρρικνώθηκαν γιατί οι κληρονόμοι δεν ανταποκρίνονταν ούτε κατά διάνυα στο μεγαλείο των προγόνων τους.(Ό.π., σσ.25-26)
   Η αμφισβήτηση της καταγωγής τους δεν άργησε να εμφανιστεί στο προσκήνιο. Το 1830 ο Γερμανός ιστορικός Jakob Philipp Fallmerayer υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν απευθείας απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων τουλάχιστο από τον 6ο μ.Χ αι. κι έπειτα γιατί σταδιακά είχαμε την εγκατάσταση σλαβικών και αλβανικών φύλλων. Μέχρι τον 10ο αι., και μετά από επιμειξίες που συντελέστηκαν, έσβησε το αρχαιοελληνικό γένος και ο πολιτισμός του.(Ροτζώκος, 1999, σ.221)
   Ξεκινώντας την δική του εκδοχή της Ελληνικής ιστορίας, ο Φαλμεράυερ ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα από τον 6ο αι. μ.Χ. και κατά τη διάρκεια τεσσάρων αιώνων, δέχτηκε ανελέητες λεηλασίες και επιδρομές από βάρβαρες φυλές του Βορρά. Οι επιδρομείς δεν άφησαν τίποτα όρθιο στο πέρασμά τους: κατέστρεψαν τις ελληνικές πόλεις και η Αττική μετατράπηκε σε δάσος.(Φαλμεράϋερ, 1984, σσ.50-53) Οι θανατηφόρες αρρώστιες και οι πόλεμοι στο μεταξύ αποδεκάτιζαν τον ελάχιστο πληθυσμό των Ελλήνων.(Ό.π., σ.59) Το 1204 τα εδάφη του βυζαντινού κράτους πέρασαν στους Δυτικούς και κατόπιν στους Οθωμανούς.( Ό.π., σσ.68-69)  Τέλος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Αθήνα μετατράπηκε σε αλβανική πόλη μετά από κατάληψη της χώρας από τους Αλβανούς κατά τη διάρκεια του 14ο και 15ο αι. μ.Χ.(Ό.π., σσ.71-73)  Όλα τα λεγόμενά του τα βασίζει σε έγγραφες μαρτυρίες ανθρώπων συγχρόνων με τα γεγονότα που περιγράφει, αντικρούοντας έτσι τους πολέμιούς του.(Ό.π., σσ.77-87)
   Τα αρχαία Ελληνικά ονόματα λαών, κρατών, πόλεων, χωριών, ποταμών, βουνών αντικαταστάθηκαν, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, από αντίστοιχα σλαβικά, τουρκοαλβανικά και νεοελληνικά.(Ό.π., σσ.81-119)  Οι κάτοικοι της Ελλάδας δεν διατήρησαν ούτε τις παραδόσεις ούτε τη γλώσσα των αρχαίων προγόνων τους. Ακόμη και στη νεοελληνική γλώσσα συναντούμε σλαβικά στοιχεία.
   Η τοποθέτηση του Φαλμεράυερ βρήκε υποστηρικτές στην Ευρώπη και δεν άργησαν να εμφανιστούν έθνη που διεκδικούσαν μερίδιο εδαφών.(Πολίτης, 2008, σ.26)   Ήταν επείγουσα ανάγκη να γραφτεί μια εθνική ιστορία που θα αποδείκνυε την ιστορική συνέχεια του ελληνικού κράτους. Οι πιο επιτυχημένες απόπειρες έγιναν από τον Σπ. Ζαμπέλιο και τον Κ. Παπαρρηγόπουλο. Οι δυο ιστοριογράφοι μέσα από το έργο τους αποδεικνύουν ότι ο ελληνισμός υπήρχε υπάρχει και θα υπάρχει. Βέβαια ο καθένας τους δίνει βαρύτητα σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους πετυχαίνοντας παρ’ όλα αυτά το θεμιτό αποτέλεσμα.
   Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος, επηρεασμένος από το κίνημα του Ρομαντισμού, στρέφει την προσοχή του στη μελέτη της λαϊκής ποίησης και του Βυζαντίου. Το έργο του στάθηκε καινοτόμο στο σημείο που εντάσσει τα δημοτικά τραγούδια δίπλα στον ελληνικό Μεσαίωνα, με απώτερο σκοπό να συνδέσει τον αρχαίο ελληνισμό με τον νεότερο.(Ό.π., σ.53) Πιστεύει ότι αν προσεγγίσουμε με τον κατάλληλο τρόπο τα δημοτικά τραγούδια θα καταφέρουμε να εξάγουμε τα απαραίτητα ιστορικά συμπεράσματα που θα συμβάλλουν στην πολυπόθητη σύνδεση της ελληνικής ιστορίας με το παρόν. Διαφορετικά θα καταντήσουν «απλά φιλολογίας λείψανα».(Ζαμπέλιος, 1852, σ.6)  Η αφετηρία των δημοτικών τραγουδιών βρίσκεται στα έπη του Ομήρου, απόδειξη ότι οι Έλληνες δεν έπαψαν να υπάρχουν και παρ’ όλη την αμάθεια που κατά καιρούς είχαν υποπέσει διατήρησαν τη δημοτική τους ποίηση. (Πολίτης, 2008, σ.55)
   Με το έργο του Βυζαντιναί Μελέται .Περί πηγών Νεοελληνικής Εθνότητας. Από Η΄ άχρι Ι΄ εκατονταετηρίδος μ.Χ. ο Ζαμπέλιος συνδέει την αρχαιότητα με τους σύγχρονους Έλληνες μέσω του Βυζαντίου. Ο Ελληνικός Μεσαίωνας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, απαρτίζεται από τρεις αρχές: τη Ρωμαϊκή όσον αφορά το μοντέλο οργάνωσης και διοίκησης της αυτοκρατορίας, τη χριστιανική αναφορικά με τη θρησκεία και την αρχαιοελληνική παράδοση σε σχέση με την παιδεία. Το Βυζάντιο συνδυάζοντας τα παραπάνω στοιχεία αρμονικά τα χρησιμοποιεί προς όφελός του και δημιουργεί αυτήν τη λαμπρή εκδοχή του ελληνικού πολιτισμού.(Ζαμπέλιος, 1857, σσ.682 - 684) Το πρότυπο διοίκησης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ένωσε το ελληνικό στοιχείο και εξελλήνισε τους υπόλοιπους πληθυσμούς κάτω από ένα εθνικό κράτος. Τα αρχαία κείμενα και η ελληνική γλώσσα διασώθηκαν για να κληρονομηθούν στη συνέχεια από τη Νεοελληνική αναγέννηση όπου τελικά διασκευάστηκαν. Ο Χριστιανισμός έπαιξε καταλυτικό ρόλο ενώνοντας ρωμαϊκό και αρχαιοελληνικό πολιτισμό κάτω από το δόγμα του.(Ό.π., σσ.688-689)  Λίγο πριν την πτώση του Βυζαντίου, την συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού αναλαμβάνει ο «Λαός». Ο «Λαός» μπολιασμένος με τις ιδέες του Διαφωτισμού, βασίζεται στο παρελθόν του και δημιουργεί το δικό του ανεξάρτητο μέλλον. (Ό.π., σσ.692-694)
   Ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με την ανασκευή των θεωριών του Φαλμεράυερ στη μελέτη του Περί της εποικήσεως σλαβικών τινών φυλών εις την Πελοπόννησον. Στο βιβλίο υποστηρίζει ότι υπήρξε μεν εποικισμός Σλάβων στην Πελοπόννησο σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες, αλλά δεν αφάνισε τον ντόπιο πληθυσμό. Αντιθέτως οι Σλάβοι εξελληνίστηκαν και εκχριστιανίστηκαν.(Παπαρρηγόπουλος, 1843, σ.II) Με την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους πετυχαίνει περίτρανα την ένωση της αρχαιότητας με τον σύγχρονο Ελληνισμό, μέσα από την αδιάλειπτη παρουσία του έθνους των Ελλήνων στην ιστορία. Έτσι, οι Έλληνες έθεσαν τις πολιτικές και διανοητικές βάσεις της ανθρωπότητας περνώντας πολλές δοκιμασίες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχασαν την ταυτότητά τους ως έθνος. Κατάφεραν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους ακόμη και μετά τη ρωμαϊκή και οθωμανική κυριαρχία για να συνεχίσουν τη γενιά των προγόνων τους για πάντα.(Παπαρρηγόπουλος, 1853-1854, σσ. 173-174)
   Και οι δύο ιστοριογράφοι χρησιμοποιούν ακριβείς και αξιόπιστες πηγές αν και έχουν την πεποίθηση ότι η Θεία Πρόνοια έσωσε το ελληνικό γένος από τον αφανισμό. Ο Ζαμπέλιος ακολουθεί μια πιο μοιρολατρική αντιμετώπιση των γεγονότων για να συμπεράνει τελικά ότι οι Έλληνες είναι ο περιούσιος λαός.(Ροτζώκος, 1999, σ.230) Ακολουθούν τον τριμερή διαχωρισμό της ιστορίας, με έμφαση από μέρους του Ζαμπέλιου στο Βυζάντιο και του Παπαρρηγόπουλου στον εποικισμό των Σλάβων.


4. ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΖΑΜΠΕΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.(ΤΕΛΗ 19ΟΥ ΑΙ.)
   Η Ελλάδα είχε ανάγκη από μια ισχυρή ιστοριογραφία σε μια περίοδο κρίσιμη, που από τη μια έχουμε τις διαδικασίες για την δημιουργία του Ελληνικού κράτους και τον αλυτρωτισμό των Ελλήνων, και από την άλλη την αμφισβήτηση της καταγωγής τους.(Δημαράς, 1994, σ.458) Σε μια τόσο κρίσιμη καμπή της ιστορίας, τα έργα του Ζαμπέλιου και Παπαρρηγόπουλου έρχονται την κατάλληλη στιγμή. Οι δύο ιστοριογράφοι είχαν διαφορετικό χαρακτήρα και παιδεία, ωστόσο εύκολα διαπιστώνουμε πολλές ομοιότητες στα έργα τους. Κοινός τους στόχος ήταν να αποδείξουν την αρχαιοελληνική καταγωγή των Ελλήνων και να εντάξουν τη βυζαντινή ιστορία στην ελληνική. Το Ελληνικό κράτος μετά τη σύνδεσή του με το Βυζάντιο μπορούσε νόμιμα να διεκδικεί την Κωνσταντινούπολη. Η χριστιανική Ρωσία αντιμετωπίζει την ομόδοξη χώρα – συνεχιστή της βυζαντινής αυτοκρατορίας με σεβασμό. Υπήρχε όμως δυσκολία στο διαχωρισμό των Ελλήνων από τους Σλάβους λόγω της κοινής πίστης και γλώσσας τους.(Ό.π., σσ.460,461)
   Οι απόψεις των δυο μελετητών ταυτίζονται αλλά ο καθένας χρησιμοποιεί διαφορετικό τρόπο κάτω από μια κοινή ιδεολογία για να στηρίξει τις απόψεις του, με αποτέλεσμα να έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερες αποδείξεις και επιχειρήματα σχετικά με την απόδειξη της ταυτότητάς μας.(Ό.π., σ.462) Μέσω της ιστορίας και της λαογραφίας ένωσαν τους διάφορους πληθυσμούς της Ελλάδας κάτω από ένα κοινό παρονομαστή: Οι «μοραΐτες», οι «ρουμελιώτες», οι «κρητικοί» και οι υπόλοιποι πληθυσμοί μετατρέπονται σε «Έλληνες» με κοινή ιστορία.(Πολίτης, 2008, σσ.33-35) Το ελληνικό έθνος συνδέεται με την αρχαία ιστορία του μέσω του Βυζαντίου και οι δύο ιστορικοί αποδεικνύουν ότι οι κάτοικοι της Ελλάδας είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Οι Έλληνες ένοιωσαν έτσι περήφανοι για την καταγωγή τους και ήταν ενταγμένοι σε ένα έθνος.
   Η στροφή προς το Βυζάντιο είχε και πολιτικές προεκτάσεις, καθώς οι Έλληνες αρχίζουν να οραματίζονται μια ελληνική αυτοκρατορία κατά τα πρότυπα της βυζαντινής.(Σκοπετέα, 1988, σσ.276-277)  Για πολλά χρόνια μάλιστα θεωρούσαν την Αθήνα προσωρινή πρωτεύουσα και είχαν το βλέμμα στραμμένο στην Κωνσταντινούπολη.(Ό.π., σ.285)  Η συμβολή της λαογραφίας που πραγματεύεται στο έργο του ο Ζαμπέλιος είναι εξίσου σημαντική γιατί στα ήθη και τα έθιμα εντοπίζουμε πολλά στοιχεία του μακρινού παρελθόντος και έχουμε τη δυνατότητα να ορίσουμε και την εθνική μας ταυτότητα.(Πολίτης, 2008, σ.51) Το 1872 οι βαλκανικοί λαοί θέλουν να τα οικειοποιηθούν αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα.
   Ο Παπαρρηγόπουλος έγραφε και παράλληλα δίδασκε ιστορία στην καινούρια γενιά των Ελλήνων, έγραφε άρθρα σε εφημερίδες και οι απόψεις του ήταν διαδεδομένες σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Αντιμετωπίζει ανοιχτά τον Φαλλμεράυερ στο βιβλίο του Περί της εποικήσεως Σλαβικών Τινών Φυλών εις την Πελοπόννησον, για να υπερασπίσει τα δίκαια της χώρας του απέναντι στους βαλκανικούς λαούς που διεκδικούσαν ελληνικά εδάφη.(Σκοπετέα, 1988, σ.186) Οι Έλληνες ήθελαν να εκτοπίσουν το σλαβικό στοιχείο και τις επιπτώσεις του από τη χώρα τους. Ο Παπαρρηγόπουλος το 1853 επιβεβαιώνει προς όλες τις κατευθύνσεις ότι στην Ελληνική επικράτεια υπήρχε μικρός αριθμός Σλάβων που εξελληνίστηκαν και εκχριστιανίστηκαν και ποτέ δεν αποτελούσαν σλαβικό έθνος.(Παπαρρηγόπουλος, 1843, σ.103)
   Με την επανάσταση και την ανεξαρτησία της χώρας αρχίζει να καλλιεργείται η Μεγάλη Ιδέα. Έπρεπε να ελευθερωθούν οι υπόλοιποι Έλληνες συμπεριλαμβανομένων κι αυτών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Όμως ο ενθουσιασμός για το ένδοξο παρελθόν που τους καλλιέργησε η ιστοριογραφία, ερχόταν αντιμέτωπος με τα οικονομικά προβλήματα και την έλλειψη πόρων. (Πολίτης, 2008, σ.136)

5. ΕΠΙΛΟΓΟΣ.
   Μέσα από τα λόγια του Κολοκοτρώνη καταλαβαίνουμε ξεκάθαρα πως εισέπραξαν οι απλοί άνθρωποι τις αλλαγές που έφερε το κίνημα του Διαφωτισμού: «Η Γαλλική Επανάστασις και ο Ναπολέων έκαμε, κατά την γνώμην μου, να ανοίξη τα μάτια του κόσμου. Προτύτερα τα έθνη δεν εγνωρίζοντο, τους βασιλείς τους ενόμιζαν ως θεούς της γης και ότι και αν έκαμναν το έλεγαν: καλά καμωμένο. Δια αυτό και είναι δύσκολώτερο να διοικήσης τώρα λαόν.» (Κολοκοτρώνης, 1846, σ.49) 
   Η μόρφωση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στη διαμόρφωση και ολοκλήρωση της προσωπικότητας των ανθρώπων. Η γνώση δεν ήταν πλέον προνόμιο των λίγων που ήθελαν να κατευθύνουν τους υπόλοιπους. Ο Διαφωτισμός επηρέασε τους Έλληνες και τους βοήθησε να καταλάβουν ότι οι πρόγονοί τους ανέπτυξαν έναν αξιόλογο πολιτισμό και είχαν υποχρέωση και οι ίδιοι να διεκδικήσουν το μέλλον τους με σθένος. Έτσι έγραψαν την ιστορία τους και εδραίωσαν την ύπαρξή τους με τη συνεχή παρουσία τους στην ιστορία από τα αρχαία χρόνια.
   Σίγουρα δε μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι Νεοέλληνες είναι άμεσοι απόγονοι των αρχαίων προγόνων τους, ούτε ότι ο πληθυσμός της χώρας διέπεται από φυλετική ομοιογένεια. Κανείς όμως δε μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν υπάρχει έστω ένας Έλληνας που η καταγωγή του να μας οδηγεί κατευθείαν σε εκείνους που έζησαν πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια.(Woodhouse, 2008, σ.23) Έλληνας είναι αυτός που νοιώθει και πιστεύει ότι είναι Έλληνας.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Γιακωβάκη, Ν.,2005" Ευρώπη και Ελλάδα: Από την Αναγέννηση στον φιλελληνισμό", στο Ελληνισμός και Δύση (Τομ.Γ΄), εκδ. Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2005, σελίδες:73
• Γιαννόπουλος, Ι.,2005" Ο ρόλος των μεγάλων δυνάμεων στον αγώνα για την ελευθερία και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους", στο Ελληνισμός και Δύση (Τομ.Γ΄), εκδ. Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, σελίδες: 83
• Δημαράς, Κ.Θ,1994, Ελληνικός Ρωμαντισμός, εκδ. Ερμής, Αθήνα
• Ζαμπέλιος, Σ.,1852, Άσματα δημοτικά της Ελλάδος, εκδ.Ερμής, Κέρκυρα
• Ζαμπέλιος, Σ.,1857, Βυζαντιναί μελέται , εκδ. Χ.Ν.Φιλαδελφέως, Αθήνα
• Κατσιαρδή–Hering,Ο.,2005," Μεταναστευτική και ελληνική διασπορά στη Δύση(16ος–19οςαι.)",στο Ελληνισμός και Δύση (Τομ.Γ΄), εκδ. Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, σελίδες:40
• Κιτρομηλίδης, Π.,2000, Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, μτφρ. Στ. Νικολούδη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα
• Κολοκοτρώνης, Θ.,1846, Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, εκδ. Χ.Νικολαϊδου Φιλαδελφέως, Αθήνα
• Μαργαρίτης, Γ., Μαρκέτος, Σπ., Μαυρέας & Κ., Ροτζώκος, Ν.,1999, Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική ιστορία (τομ.Γ΄), Πάτρα
• Παπαρρηγόπουλος, Κ.,1843, Περί της εποικήσεως Σλαβικών τινών Φυλών εις την Πελοπόννησον, εκδ. Εμ.Αντωνιάδης, Αθήνα
• Παπαρρηγόπουλος, Κ.,1853-1854, Η ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία και τα δυο άλλα Χριστιανικά Θρησκεύματα, περ.Πανδώρα, (Τόμος Δ΄,σσ.173-174)
• Πολίτης, Α.,2008, Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και Νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880, εκδ. Ε.Μ.Ν.Ε.-Μνήμων, Αθήνα
• Σκοπετέα, Ε.,1988, Το «Πρότυπο Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα. Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα(1830-1880), Αθήνα
• Braudel, F.,2009, Γραμματική των Πολιτισμών, μτφρ. Αρ. Αλεξάκης, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα
• Fallmerayer, J.F.,1984, Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων, μτφρ. Κ.Ρωμανός, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα
• Mango, C.,2002, Βυζάντιο η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, μτφρ. Δημ. Τσουγκαράκης, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα
• Woodhouse, C.M.,2008, Η ιστορία ενός λαού. Οι Έλληνες από το 324 έως σήμερα, μτφρ. Λ.Στεφάνου, εκδ.Τουρίκη, Αθήνα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ:
Ποιότητα ιδεών: 4/5
Δομή- Παρουσίαση: 1.5/2.5
Γλώσσα: 1.5/1.5 (μια χαρά τα πήγα!)
Έρευνα: 1/1 (επιτέλους, λίγο έλλειψε να αρχίσω να μιλάω καθαρεύουσα με τόσο Παπαρρηγόπουλο και Ζαμπέλιο που διάβασα!)
ΣΥΝΟΛΟ: 8/10

   Μετά το 6.5στην αρχαιολογία το 8 ήταν βάλσαμο! Η εργασία παρ'όλα αυτά παρουσιάζει κάποιες αδυναμίες και λάθη. Το πρώτο υποερώτημα το απάντησα καλά αλλά χρειαζόταν περισσότερη ανάλυση, γιατί δε φαίνονται ξεκάθαρα οι αρχές των δύο ιδεολογικών ρευμάτων. Το δεύτερο υποερώτημα το απαντώ πιο αναλυτικά. Το τελευταίο υποερώτημα το απαντώ καλά αλλά χρειαζόταν έμφαση στην παρουσίαση της Μεγάλης Ιδέας και σε γεγονότα όπως η επαναπροσέγγιση της Ελλαδικής εκκλησίας και Οικουμενικού Πατριαρχείου και του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1881 για τη Θεσσαλία.
  Η γλώσσα της εργασίας ήταν πολύ καλή καθώς και ο τρόπος χρήσης της επιπρόσθετης βιβλιογραφίας. Χρειάζεται περισσότερη προσοχή στην παρουσίαση και ανάλυση όλων των υποερωτημάτων.