ΕΛΠ10:Εισαγωγή στη σπουδή του Ελληνικού πολιτισμού.
Αντικείμενο: Οι επιστήμες του πολιτισμού: Αρχαιολογία, Κοινωνιολογία, Κοινωνική Ανθρωπολογία.
ΘΕΜΑ:
Οι επιστήμες του πολιτισμού προσεγγίζουν και ερμηνεύουν τις ανθρώπινες κοινωνίες του παρελθόντος και του παρόντος. Η αρχαιολογία είναι η επιστήμη που εστιάζει στο παρελθόν, καθώς εξελίσσει τα εργαλεία της και περιγράφει, ερευνά και αναλύει το υλικό μέρος του χθες με στόχο την πληρέστερη δυνατή προσέγγιση, κατανόηση και ερμηνεία του. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι οι αρχαιολόγοι χρησιμοποιούν τη διαδικαστική και τη μεταδιαδικαστική θεωρία, προκειμένου να συνάγουν πολιτισμικά νοήματα από τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος.
1) Ποια είναι η αποστολή της σύγχρονης αρχαιολογίας; Πώς αντιλαμβάνεστε την προσφορά της αρχαιολογίας στη σπουδή και στην κατανόηση του ελληνικού πολιτισμού;
2) Αφού μελετήσετε τη διαδικαστική και τη μεταδιαδικαστική θεωρία, παραθέστε και αξιολογήστε τους τρόπους με τους οποίους οι θεωρίες αυτές προσεγγίζουν την κοινωνία μέσα από τις έννοιες 'δομή/σύστημα' και 'άτομο'.
3) Πώς πιστεύετε ότι η διαδικαστική και μεταδιαδικαστική θεωρία θα προσέγγιζαν ερμηνευτικά τον ιερό χώρο της Ολυμπίας κατά την κλασική περίοδο (5ος- 4ος αι.π.Χ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Εισαγωγή.
2. Η αποστολή της σύγχρονης αρχαιολογίας και η προσφορά της
στη σπουδή και κατανόηση του Ελληνικού Πολιτισμού.
3. Η διαδικαστική και μεταδιαδικαστική θεωρία και οι έννοιες «δομή/ σύστημα» και «άτομο».
4. Η αρχαία Ολυμπία από τη διαδικαστική και μεταδιαδικαστική σκοπιά κατά την κλασική περίοδο (5ος – 4ος αι. π.Χ).
5. Επίλογος.
6. Βιβλιογραφία.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ.
Με τον όρο «αρχαιολογία» στο μυαλό μας αυτόματα έρχονται εικόνες από διάσπαρτα κομμάτια λίθων ή μαρμάρων που βρίσκονται σε διάφορους αρχαιολογικούς χώρους ανά την Ελλάδα ή σε χώρες του εξωτερικού. Επίσης ανατρέχουμε σε σχετικά βιβλία ή κινηματογραφικές ταινίες μυστηρίου, όπου ο αρχαιολόγος-ήρωας μετά από περιπετειώδεις αναζητήσεις κάνει μια συναρπαστική ανακάλυψη. Πολλές φορές μάλιστα υπάρχουν και μεταφυσικές προεκτάσεις, κάτι που «ερεθίζει» το μυαλό των αρχαιόφιλων με καταστροφικές για τα ευρήματα συνέπειες. Οι λαθρανασκαφείς από την άλλη κάνουν τις δικές τους «ανασκαφές» με σκοπό το κέρδος και σίγουρα χωρίς συνείδηση και ευαισθησία από μέρους τους. Αξίζει να σημειωθεί και η άποψη που είχε και έχει πολύς κόσμος για τους ερευνητές. Οι αρχαιολόγοι θεωρούνταν αργόσχολοι, ιδιαίτερα αν δεν έκαναν κάποια συνταρακτική ανακάλυψη, όπως συμβαίνει στις κινηματογραφικές ταινίες.
Όλα τα παραπάνω ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Η αρχαιολογία είναι μια επιστήμη, που μέσα από τα ευρήματα και με επίπονη σωματική και πνευματική εργασία από μέρους του αρχαιολόγου, μελετά, καταγράφει και ερμηνεύει το παρελθόν. Προσπαθεί να κατανοήσει τους πολιτισμούς εκείνους που υπήρξαν στον πλανήτη μας από την προϊστορία μέχρι το πρόσφατο παρελθόν και άφησαν πίσω τους κάθε είδους κατάλοιπα. Σήμερα, η αρχαιολογία έχει την υποστήριξη της τεχνολογίας και τη συμπαράσταση των άλλων επιστημών(π.χ. ανθρωπολογία), αλλά και την ανάπτυξη κάποιων θεωριών προκειμένου να συνάγει πολιτισμικά νοήματα από τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος.
Στην παρούσα εργασία αρχικά θα εξετάσουμε την αποστολή της σύγχρονης αρχαιολογίας και την προσφορά της στην κατανόηση του ελληνικού πολιτισμού. Στη συνέχεια, αφού μελετήσουμε τη διαδικαστική και μεταδιαδικαστική θεωρία, θα τις συγκρίνουμε και θα βρούμε κατά πόσο αποκλίνουν και συγκλίνουν στις έννοιες «δομή/ σύστημα» και «άτομο». Τέλος, θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε ερμηνευτικά, με τη βοήθεια της διαδικαστικής και μεταδιαδικαστικής θεωρίας, το χώρο της Ολυμπίας κατά την κλασσική περίοδο (5ος – 4ος αι. π.Χ).
2. Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΠΟΥΔΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
Η επιστήμη της αρχαιολογίας αποτελεί τον ομφάλιο λώρο που συνδέει το παρόν με το παρελθόν, εμάς με τους προγόνους μας. Σίγουρα έτυχε να αναρωτηθούμε για τον τρόπο ζωής των προγόνων μας, τις ρίζες μας, την καταγωγή μας. Όλα τα παραπάνω μπορούμε να τα πληροφορηθούμε απευθυνόμενοι στις ανακαλύψεις της αρχαιολογίας. Παρατηρώντας τα αρχαία ευρήματα με δέος, θέλουμε να καταργήσουμε τα χιλιάδες χρόνια που μεσολαβούν και να δούμε από κοντά τον τρόπο ζωής και σκέψης των αρχαίων Ελλήνων, που τόσους θαυμαστές απέκτησαν σε όλη την υφήλιο.
Η αρχαιολογία κατέχει ατράνταχτες αποδείξεις για την ιστορία. Με τις ανασκαφές επιβεβαιώθηκαν ή καταρρίφτηκαν πληροφορίες που προήλθαν από αρχαίες πηγές. Σκοπό έχει να ανακαλύπτει συνεχώς νέους πολιτισμούς και κοινωνίες από την προϊστορία μέχρι το πιο πρόσφατο παρελθόν και να ερμηνεύει ορθά τον υλικό πολιτισμό τους, ακόμη κι αν δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες.(Μανακίδου, 1999, σ.208) Η αρχαιολογική σκέψη προσαρμόστηκε στα πλαίσια της κοινωνίας που αναπτύχθηκε. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και νέων πρακτικών επεξεργασίας αρχαιολογικού υλικού, η έρευνα έγινε συστηματικότερη και αποτελεσματικότερη.(Ό.π., σ.209)
Τις ρίζες του ελληνισμού πρέπει να τις αναζητήσουμε στο μακρινό παρελθόν. Τρις περίπου δεκαετίες πριν την επανάσταση οι Έλληνες προσπαθούσαν να διαμορφώσουν την εθνική τους συνείδηση. Η μακροχρόνια σκλαβιά τους δυσχέρανε την κατάσταση.(Πολίτης, 2008, σ.11) Το ίδιο τους το όνομα είναι προϊόν της αρχαίας κληρονομιάς τους, καθώς πριν την επανάσταση του 1821 «ελληνικά» ήταν η αρχαία ελληνική γλώσσα και το επίθετο που χαρακτήριζε τα πολιτιστικά κατάλοιπα των αρχαίων Ελλήνων. «Έλληνες» ήταν οι ειδωλολάτρες πρόγονοι των «Γραικών». Αφού οι τελευταίοι μετονομάστηκαν σε «Έλληνες» η εθνική τους συνείδηση έπρεπε να στηριχθεί σε ισχυρά επιχειρήματα.(Ό.π., σ.33) Μάλιστα το 1830 υπήρξε και ένα κρούσμα αμφισβήτησης της καταγωγής των Νεοελλήνων. Ο Γερμανός ιστορικός Jakob Philipp Fallmerayer υποστήριζε ότι καμιά σχέση δεν είχαν οι «άσχημοι», «πονηροί» και «βάρβαροι» κάτοικοι της Ελλάδας με το κάλλος των αρχαιοελληνικών γλυπτών και τη σοφία των μεγάλων Ελλήνων φιλοσόφων.(Ό.π., σ.25) Δεν υπολόγισε φαίνεται ότι οι κατακτητές φεύγοντας άφησαν πίσω τους μόνο ερείπια και γη χέρσα και έρημη από ανθρώπους και ζώα.(Μανσόλα, 1867, σ.44)
Η συμβολή της αρχαιολογίας στην κατανόηση του ελληνικού πολιτισμού στην επαναστατημένη Ελλάδα ήταν ανύπαρκτη.(Mosse, Schnapp - Gourbeillon, 2007, σ10) Το κράτος έπρεπε να φτιαχτεί από την αρχή. Δεν υπήρχαν καν χωριά και πόλεις παρά μόνο διάσπαρτες καλύβες. Ούτε λόγος για σύγχρονα μνημεία ή άλλα έργα. Παντού πείνα, ανέχεια, απελπισία. Μόνο ο Παρθενώνας στεκόταν αγέρωχος θυμίζοντας κάτι από το ένδοξο παρελθόν.(Moraitinis, 1877, σσ.7-8) Από την εποχή της Αναγέννησης υπήρχε βέβαια έντονο ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για τα αρχαία ευρήματα τα οποία συγκεντρώνονταν στις ιδιωτικές συλλογές ευκατάστατων συλλεκτών.(Mosse, Schnapp - Gourbeillon, 2007, σ.10)
Από το δεύτερο ήμισυ του 19ου αι. γίνεται πιο έντονη η ανάγκη για ανακάλυψη εξαφανισμένων κοινωνιών που έζησαν κατά την προϊστορία. Ο Ερρίκος Σλήμαν, μετά από αρκετές αναζητήσεις, εντόπισε και ανέσκαψε την Τροία (1870) στο λόφο Ισαρλίκ της Τουρκίας και στη συνέχεια ξεκίνησε ανασκαφές (1876) για να ανακαλύψει τα τείχη των Μυκηνών, καθώς και τους βασιλικούς τάφους που υπήρχαν εκεί. Με τις ανακαλύψεις του απέδειξε ότι τα γεγονότα των ομηρικών επών δεν άνηκαν εξολοκλήρου στη σφαίρα της μυθολογίας όσον αφορά την πρώτη περίπτωση, και ότι τα μνημεία του μυκηναϊκού πολιτισμού ήταν «τόποι μνήμης μιας Ελλάδας πριν από τους Έλληνες», όσον αφορά τη δεύτερη. Μολονότι οι ανασκαφές του Σλήμαν ήταν ερασιτεχνικές, ο ίδιος προσπαθούσε να συλλέγει όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούσε σχετικά με τις ανακαλύψεις του. Η άγνωστη μέχρι τότε Μυκηναϊκή περίοδος εντάχθηκε στο στερέωμα της ελληνικής ιστορίας και έδωσε το σύνθημα για την εξερεύνηση ολόκληρης της λεκάνης της Μεσογείου.
Η απάντηση δεν άργησε να έρθει από τον άγγλο αρχαιολόγο Arthur John Evans που με τις ανασκαφές του κατόρθωσε να εντάξει στην ιστορία της Ελλάδας τον Μινωικό πολιτισμό.(Ό.π., σ.11) Στα τέλη του 19ου αι. άρχισαν εντατικότερες έρευνες στην ελληνική επικράτεια με τη βοήθεια ξένων αποστολών.(Ό.π., σ.12) Τέλος, τις περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την μυθολογία, και όχι μόνο, τις παίρνουμε από την αγγειογραφία. Στο μεγάλο αριθμό αγγείων που βρέθηκαν, απεικονίζονται χαρακτηριστικές σκηνές από τους άθλους του Ηρακλή, του Θησέα και σκηνές των ομηρικών επών. (Boardman, 2001, σσ.252-253)
3. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΝΝΟΙΕΣ «ΔΟΜΗ/ ΣΥΣΤΗΜΑ» ΚΑΙ «ΑΤΟΜΟ».
Μεγάλη πρόοδο σημείωσε η αρχαιολογία στη δεκαετία του 1960 με ριζοσπαστικές αλλαγές και την παράλληλη πρόοδο της επιστήμης. Με την εισαγωγή της μεθόδου της ραδιοχρονολόγησης δεν ήταν πλέον αναγκαίες οι χρονοβόρες προσπάθειες προσδιορισμού της ηλικίας των καταλοίπων. Έχουμε προσπάθεια πλήρους ερμηνείας των μεταβολών που σημειώθηκαν στο παρελθόν. Κάπως έτσι εισάγεται στην επιστήμη της αρχαιολογίας η «Νέα Αρχαιολογία» ή Διαδικαστική με επικεφαλής τον Lewis Binford.
Η Διαδικαστική προσέγγιση υποστήριζε ότι η διερεύνηση των οικονομικών και κοινωνικών πτυχών του παρελθόντος ήταν δύσκολο εγχείρημα, αλλά παρόλα αυτά εφικτό. Την αισιόδοξη αυτήν προσέγγιση οι αρχαιολόγοι την βάσιζαν στην πίστη τους ότι με προσπάθεια και επιμονή, θα κατόρθωναν να σχηματίσουν μια πλήρη εικόνα της εκάστοτε κοινωνίας που μελετούσαν, με βάση, πάντα, τα αρχαιολογικά δεδομένα. Τα συμπεράσματα της έρευνας δε θα τύγχαναν αβασάνιστης αποδοχής τους με βάση τις απόψεις και την προσωπική αυθεντία του κάθε ερευνητή.
Επιχειρούν την ερμηνεία και όχι την απλή περιγραφή του παρελθόντος,(Renfrew & Bahn, 2001,σ.38) προσπαθώντας να εξηγήσουν τον τρόπο χρήσης κάθε ευρήματος.(Ό.π., σ.43) Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί λιγότερη βαρύτητα στην ταξινόμηση των τεχνουργημάτων και έμφαση στη μελέτη της τεχνολογίας, της οικονομίας, των κοινωνικών δομών και τις αλληλεπιδράσεις τους, του εμπορίου, της δημογραφίας, της διατροφικής βάσης και των ιδεολογικών πεποιθήσεων ενός πολιτισμού. Με τη συμβολή των άλλων επιστημών (π.χ. γεωγραφίας, αρχιτεκτονικής) και τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, δημιουργήθηκε μια πιο ολοκληρωμένη αρχαιολογική προσέγγιση.(Ό.π., σ.39)
Χρησιμοποιείται ο Επαγωγικός συλλογισμός, δηλαδή συλλέγονται σκόρπια κομμάτια του παρελθόντος και συναρμολογούνται σε μια κοινωνική δομή, εξάγοντας τεκμηριωμένα συμπεράσματα για τα γεγονότα του παρελθόντος.(Ό.π., σ.39) Πλήθος νέων όρων έκαναν την εμφάνισή τους, λόγω των νέων τεχνικών που αναπτύχθηκαν. Κατά συνέπεια η παραγωγή και συσσώρευση πολλών πληροφοριών, σε βάρος της έρευνας, ήταν αναπόφευκτη.(Ό.π., σ.39)
Στον αντίποδα, συναντάμε τη Μεταδιαδικαστική θεωρία, πιο σύγχρονη και με τις θέσεις που εκφράζει κάνει φανερές τις διαφορές της με τη Διαδικαστική Αρχαιολογία. Ήρθε στο προσκήνιο τη δεκαετία του 1980 και 1990, με κορυφαίο εκπρόσωπο τον Ian Hodder.(Hodder, 2002, σ.34)
Μελετώντας τον υλικό πολιτισμό δεν μπορούμε να σχηματίσουμε άμεση εικόνα για τη συμπεριφορά των ανθρώπων – κατασκευαστών.(Ό.π., σ.35) Στην πράξη, η διατύπωση κανόνων και ορισμών καθολικής ισχύος είναι ατυχής. Δεν μπορούμε να κάνουμε γενικεύσεις, αλλά να εξάγουμε μόνο κάποια συμπεράσματα αξιολογώντας τον υλικό πολιτισμό. Ανάμεσα σε ανθρώπους και ευρήματα υπάρχουν οι ιδέες και οι πεποιθήσεις όπως και τα νοήματα που προσδίδουν οι άνθρωποι σε αυτά.(Ό.π., σ.36) Οι θεωρίες της Νέας Αρχαιολογίας οπότε είναι άκαμπτες, γιατί η πολιτισμική συμπεριφορά των ανθρώπων δεν μπορεί να ενταχθεί στα στενά όρια των ορισμών και γενικεύσεων. Η πολιτισμική συμπεριφορά είναι απρόβλεπτος παράγοντας, μεταβαλλόμενος συνεχώς με διαφορετικούς ρυθμούς και δεν έχει άμεση σχέση με τα αντικείμενα.(Ό.π., σσ.37,38) Το φυσικό περιβάλλον δεν έχει τη δυνατότητα να καθορίσει την πορεία ενός πολιτισμού, άποψη που αντιτίθεται στη διαδικαστική προσέγγιση. Η πορεία ενός πολιτισμού εξαρτάται από τη δράση του ανθρώπινου παράγοντα, που διαμορφώνει και νοηματοδοτεί τα ιστορικά και πολιτισμικά πλαίσια και δε μένει απλός θεατής.(Ό.π., σ.38)
Το κάθε εύρημα έχει ανακαλυφθεί σε μια συγκεκριμένη θέση. Είναι εξαιρετικά δύσκολη για τους αρχαιολόγους η κατανόηση και ερμηνεία του. Αν λάβουν υπόψη τους το πλαίσιο αναφοράς των τεχνουργημάτων, τότε μόνο κατανοούν τα πολιτισμικά τους νοήματα και δίνουν στα αντικείμενα ορθή ερμηνεία. Το κάθε πλαίσιο αναφοράς δίνει διαφορετικές ερμηνείες και νοήματα στο κάθε εύρημα,(Ό.π., σσ. 38,39) γι’ αυτό πρέπει να το μελετούμε ξεχωριστά και όχι να το κατατάσσουμε σε ορισμούς και γενικεύσεις όπως η Διαδικαστική Αρχαιολογία.(Ό.π., σ.40)
Οι άνθρωποι παρήγαγαν τον υλικό πολιτισμό και συμμετείχαν ενεργά στις ιστορικές εξελίξεις.(Ό.π., σ.41) Οι αρχαιολόγοι ενδιαφέρονται για τη σχέση τεχνουργήματος-κοινωνίας, δηλαδή τη σχέση ατόμου-κοινωνίας.Επιπλέον θέλουν να ερμηνεύσουν τις σκέψεις και δράσεις του ατόμου και το πολιτιστικό νόημα που αποδίδει στα τεχνουργήματα. Η Διαδικαστική αρχαιολογία θεωρούσε τα τεχνουργήματα παθητική αντανάκλαση της κοινωνίας και ερμήνευε μονάχα τη λειτουργία τους στο κοινωνικό σύστημα.(Ό.π., σ.42) Όμως το τελευταίο δεν έχει προθέσεις και σκοπούς σε αντίθεση με τα άτομα, που διαχειρίζονται τον υλικό πολιτισμό και τον μετατρέπουν σε «σχέσεις δύναμης και κυριαρχίας».(Ό.π., σ.45)
Η Διαδικαστική αρχαιολογία δεν επικράτησε έναντι της Μεταδιαδικαστικής γιατί στράφηκε στην ανθρωπολογία και αγνόησε την ιστορία.(Ό.π, σ.46) Οι Μεταδιαδικαστικοί θεωρούν ότι η αρχαιολογία αποτελεί μέρος της ιστορίας, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτήν.(Ό.π., σ.48) Είναι σημαντικό να μελετηθεί η συνέχεια καθώς και οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στους ανθρώπινους πολιτισμούς κατά τη μακρά διάρκεια.(Ό.π., σ.47)
Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση συμπεραίνουμε ότι η διαδικαστική θεωρία είναι θετικιστική και δίνει έμφαση στην έννοια της «δομής- συστήματος». Από την άλλη η Μεταδιαδικαστική αρχαιολογία είναι ερμηνευτική και σχετικιστική δίνοντας έμφαση στο «άτομο» ως ενεργό υποκείμενο.
4. Η ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΚΟΠΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ. (5ος – 4ος αι. π.Χ)
Πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν από τη μελέτη του χώρου της αρχαίας Ολυμπίας. Αν δώσουμε τις απαντήσεις προσεγγίζοντας το χώρο από τη διαδικαστική και μεταδιαδικαστική σκοπιά θα έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα τόσο του χώρου όσο και των υπόλοιπων τομέων του πολιτιστικού πλαισίου που θέλουμε να μελετήσουμε.
Ως διαδικαστικοί αρχαιολόγοι λοιπόν, στεκόμαστε και παρατηρούμε το χώρο από μακριά, ενταγμένο στο φυσικό περιβάλλον ώστε να σχηματίσουμε μια γενική εικόνα. Στο μυαλό μας έχουμε τον γενικό κανόνα ότι στους αγώνες έπαιρναν μέρος μόνο άνδρες, ελεύθεροι. Οι νικητές έπαιρναν βραβείο που το συνόδευε μεγάλη δόξα.
Πλησιάζουμε ένα ένα τα μνημεία που προσπαθούν να επικοινωνήσουν μαζί μας. Πολλά ερωτήματα έρχονται στο μυαλό μας. Γιατί άραγε την έχτισαν στο συγκεκριμένο περιβάλλον και όχι κάπου αλλού; Πόσους επισκέπτες δεχόταν ο χώρος; Τι κοινωνικές σχέσεις υπήρχαν; Πώς επήλθε η αλλαγή;(Renfrew & Bahn, 2001, σσ.38-39)
Η πανέμορφη τοποθεσία είχε επιλεχθεί πολύ παλαιότερα ως χώρος λατρείας. Ο χώρος βρίσκεται στην βορειοδυτική Πελοπόννησο. Με τη μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης μαθαίνουμε την ηλικία των οργανικών υλικών όπως για παράδειγμα των ξύλων ή των οστών που βρίσκουμε στο χώρο.Γνωρίζουμε από πηγές ότι πολλά κτίρια είναι προγενέστερα π.χ. ο ναός της Ήρας, και άλλα μεταγενέστερα π.χ. η Στοά Ηχούς. Στο απόγειο της ακμής του χιλιάδες άτομα από όλη την Ελλάδα και τις αποικίες επισκέπτονταν το χώρο και ενίσχυαν τους δεσμούς μεταξύ τους. Παρά τις φυσικές καταστροφές που συντελέστηκαν διαμέσου των αιώνων, οι αγώνες σταμάτησαν με διάταγμα του Θεοδοσίου το 394 μ.Χ. (Ίδρυμα μείζονος Ελληνισμού("Οι Ολυμπιακοί αγώνες δια μέσου των αιώνων"))
Στη συνέχεια θα προχωρήσουμε στην ερμηνεία του συνόλου των κτιρίων του ιερού χώρου, με βάση τον τρόπο τοποθέτησης κτιρίων και τεχνουργημάτων στην κάτοψη: Τα κτίρια χρησιμοποιούνται για τη λατρεία των θεών και υπάρχουν εγκαταστάσεις σχετικές με τη διεξαγωγή των αγώνων. Για παράδειγμα στους βωμούς γίνονταν θυσίες προς τιμήν των θεών κτλ. Μέσα από την ανάλυση των χώρων θα φτάσουμε στην κοινωνική οργάνωση του χώρου. Είναι φανερό ότι οι αγώνες είχαν έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα λόγω ύπαρξης βωμών και ναών.
Αν μπούμε στη θέση ενός αρχαιολόγου που συνερίζεται την μεταδιαδικαστική προσέγγιση, θα δούμε το χώρο από άλλη οπτική γωνία. Θα δώσουμε έμφαση στο ρόλο του ατόμου ως καταλυτικό παράγοντα στην όλη διαμόρφωση του χώρου και στις αλληλεπιδράσεις του με τις κοινωνικές δομές.
Οι χρήσεις του χώρου άλλαζαν κάτω από έναν κοινό παρονομαστή: το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα. Για να ερμηνεύσουμε το κοινωνικό πλαίσιο πρέπει να ταυτιστούμε με τα υποκείμενα που έδρασαν στο χώρο την κλασσική περίοδο. Έτσι θα «κατασκευάσουμε» μια αντικειμενική ερμηνεία, προσθέτοντας και τις δικές μας θεωρίες που αντανακλούν το πολιτισμικό μας υπόβαθρο.Ο χώρος που επιλέχθηκε αλλά και τα μνημεία αντανακλούν τα συναισθήματα, τις ιδέες και πεποιθήσεις των ανθρώπων. Ο χώρος δηλαδή έπρεπε να είναι αντάξιος των θεών. Το κάθε μνημείο στο χώρο έχει διαφορετική σημασία για τα άτομα. Τα πολιτιστικά κατάλοιπα του χώρου, προορισμένα για τους ολυμπιακούς αγώνες, παίρνουν νόημα από το πλαίσιο αναφοράς τους.
Τα ερωτήματα που μας απασχολούν έχουν σχέση με το «άτομο». Τι νόημα έδωσαν τα υποκείμενα στα αντικείμενα; Ποια η σχέση του κάθε ευρήματος με τα άλλα που βρέθηκαν στο ίδιο πλαίσιο αναφοράς; Ποιες οι σχέσεις ανάμεσα στα άτομα που συμμετείχαν στου αγώνες και την κοινωνία; Σε ποιο ιστορικό πλαίσιο μπορούμε να εντάξουμε το κάθε μνημείο;(Hodder, 2002, σσ. 34-49)
Έλληνες από κάθε γωνιά επισκέπτονταν κάθε τέσσερα χρόνια τον χώρο και ενδυνάμωναν τους δεσμούς τους. Οι αθλητές ένιωθαν πολύ περήφανοι γιατί η συμμετοχή τους ήταν η μεγαλύτερη τιμή που μπορούσαν να έχουν στη ζωή τους. Αν νικούσαν δόξαζαν την πόλη τους και το όνομα τους έμενε για πάντα στην ιστορία. Τα κτίσματα φτιάχτηκαν από ανθρώπους και διαμορφώθηκαν κατάλληλα για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένες ανάγκες αθλητών και επισκεπτών. Συμπερασματικά, ο χώρος της Ολυμπίας είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης που ξεκινά από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι το 394μ.Χ.(Ίδρυμα μείζονος Ελληνισμού,"Ολυμπιακοί αγώνες διαμέσου των αιώνων")
5. ΕΠΙΛΟΓΟΣ.
Πέρα από τις θεωρίες υπάρχει και το πρακτικό επίπεδο. Πρέπει να υπάρχει ικανός αριθμός αρχαιολόγων για εντατικές έρευνες σε συνδυασμό με τις κατάλληλες υποδομές, ώστε να διατηρήσουμε αναλλοίωτα όσα ευρήματα μας χάρισε ο χρόνος. Τα μνημεία δεν είναι μόνο κακόγουστα ομοιώματα στις προθήκες καταστημάτων τουριστικών ειδών, ούτε αξιοθέατα που έχουν προορισμό την αύξηση της τουριστικής κίνησης το καλοκαίρι. Αφηγούνται από μόνα τους την ιστορία, αρκεί να βρεθεί κάποιος να αποκρυπτογραφήσει τα μηνύματά τους.
Η παιδεία μπορεί να έχει καταλυτική δράση στη νοοτροπία μιας μειοψηφίας ανθρώπων που ασχολούνται με το εμπόριο ευρημάτων. Οι λαθρανασκαφές δεν είναι τρόπος βιοπορισμού, αντίθετα προκαλούν ανεπανόρθωτες καταστροφές στον πολιτισμό που ξεδιπλώθηκε πριν από εμάς.
Η αρχαιολογία δεν θα πάψει να ερευνά και να ανακαλύπτει πάντα κάτι νέο. Το παρελθόν μας οφείλει ακόμη πολλές ανακαλύψεις. Πολιτισμοί χαμένοι στη λήθη περιμένουν να τους βγάλουμε στο φως και να τους εντάξουμε στην παγκόσμια ιστορία όπως τους αρμόζει.
Μετά από πολλά χρόνια και ο πολιτισμός μας θα γίνει αντικείμενο μελέτης της αρχαιολογίας. Όσο υπάρχουν πολιτισμοί και άνθρωποι να τους στελεχώνουν, θα υπάρχει και η αρχαιολογία για να τους μελετά.
Αυτοί που θα μας μελετήσουν τι γνώμη θα σχηματίσουν άραγε για το δικό μας πολιτισμό; Θα είναι αρκετά αξιόλογος ώστε να αντέξει στη σύγκριση;
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Βούρτσης, Ι., Μανακίδου, Ε., Πασχαλίδης, Γ.& Σπόνιας, Κ., Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό. Η Έννοια του Πολιτισμού. Όψεις του Ελληνικού Πολιτισμού. (Τομ.Α), Πάτρα 1999
• Μανσόλα, Α., Πολιτειογραφικαί πληροφορίαι περί Ελλάδος, Εθνικό τυπογραφείο, Αθήνα 1867
• Πολίτης, Α., Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και Νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830 -1880, εκδ.Ε.Μ.Ν.Ε. – Μνήμων, Αθήνα 2008
• Boardman, J., Αθηναϊκά μελανόμορφα αγγεία, Ο. Χατζηαναστασίου (μτφ.), εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2001
• Hodder, I., Διαβάζοντας το παρελθόν: Τρέχουσες ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην αρχαιολογία, Π. Μουτζουρίδης, Κ. Νικολέντζος & Μ. Τσούλη (μτφ.), εκδ.Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2002
• Moraitinis, P., La Grece telle qu’ elle est!, Paris, Athenes, Berlin 1877 (ανατύπωση: εκδ. Δ.Ν.Καραβία, Αθήνα1987)
• Mosse, C., Schnapp – Gourbeillon, A., Επίτομη ιστορία της αρχαίας Ελλάδας (2.000 – 31π.Χ.), Λ.Στεφάνου(μτφ.) , εκδ.Παπαδήμα, Αθήνα 2007
• Renfrew, C., - Bahn, P., Αρχαιολογία: Θεωρίες, Μεθοδολογία και Πρακτικές εφαρμογές, Ι.Καραλή – Γιαννακοπούλου(μτφ.), εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2001
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
΄Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ολυμπιακοί αγώνες δια μέσου των αιώνων. Ανάκτηση στις 15.1.2010 από:
http://olympics.ime.gr/ancient/
Νταν! νταν! νταν! οι καμπάνες πένθημα χτυπούν... Η εργασία πήρε 6,5 και η ανάλυση της βαθμολογίας έχει ως εξής:
Ποιότητα ιδεών: 3,5 / 5
Δομή/ παρουσίαση: 1,5/ 2.5
Γλώσσα: 1/ 1,5 (Το 'χουμε)
Έρευνα: 0,5/ 1
ΣΥΝΟΛΟ: 6,5 / 10
Το πρώτο υποερώτημα δεν το ανέπτυξα επαρκώς.Στο δεύτερο υποερώτημα τα ίδια, συν του ότι έπρεπε να επικεντρωθώ στην έννοια δομή/σύστημα καθώς και στην μαρξιστική θεωρία που αποτελεί μέρος της διαδικαστικής. Το θέμα της μεταδιαδικαστικής θεωρίας το απάντησα καλύτερα, σε σχέση με το άτομο. Το τρίτο υποερώτημα το απάντησα πολύ καλά.(Με καθηγητή αρχαιολόγο είμαι πολύ ευχαριστημένη για το τρίτο υποερώτημα γιατί στην ουσία αυτό ήταν το πιο δύσκολο.Βέβαια εγώ τα σκ...α στο πρώτο και το δεύτερο υποερωτήματα αλλά πάντα υπάρχει ο αστάθμητος παράγοντας βρε αδερφέ!)
Τις μικρές και τηλεγραφικές προτάσεις που χρησιμοποιώ καθώς και κάποια λυρικά στοιχεία πρέπει να αποφεύγονται.Παρ' όλα αυτά η γλώσσα της εργασίας είναι πολύ καλή,(αποθεώστε με) αλλά η έρευνα και η χρήση των αναγνωσμάτων πρέπει να είναι πιο διεξοδική.(Μέχρι να πάρω ολόκληρη τη μονάδα της έρευνας είδα κι έπαθα)
Με λίγα λόγια μόνο το τρίτο ερώτημα είναι Οκ.ΤΕΛΟΣ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου